Δεν υπάρχει αμφιβολία για την ψυχική επίδραση του COVID-19 σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό σε όλους μας. Αν και κάθε ένας από εμάς αντιδρά διαφορετικά σε αυτήν την πανδημία, οι περισσότεροι βιώνουμε φόβο και αγωνία τόσο για το εδώ και τώρα της ζωής μας όσο και για το μέλλον. Πώς θα είναι η επόμενη μέρα; Πότε θα έρθει η επόμενη μέρα; Πόσο ασφαλείς θα είμαστε; Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα συνεχίζουν να μας απασχολούν παρόλο που μένουν προς το παρόν αναπάντητα.

Αν σκεφτούμε τον COVID-19 ως έναν εξωτερικό κίνδυνο θα διαπιστώσουμε πως απειλεί τόσο την ίδια μας τη ζωή όσο και τη συναισθηματική ασφάλεια μας. Η έντονη συναισθηματική κατάσταση που πυροδοτείται μέσα μας δημιουργεί ανάγκες που πρέπει να υποστηριχθούν προκειμένου να αποφύγουμε τα χειρότερα.

Αντιδρούμε άραγε με τον ίδιο τρόπο όλοι απέναντι σε αυτήν την πανδημία; Μήπως κάποιοι καταφέρνουμε να προσαρμοστούμε ευκολότερα από άλλους; Μήπως κάποιοι αντιμετωπίζουμε καλύτερα το άγχος που απορρέει από τον κατ' οίκον περιορισμό σε σύγκριση με άλλους; Μιλώντας μεταφορικά και όχι κυριολεκτικά είμαστε όμηροι μιας κατάστασης που δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει ούτε με τι συνέπειες για τις ζωές μας. Σύμφωνα με τον Van der Kolk δεν τα καταφέρνουν το ίδιο καλά όλοι οι όμηροι σε μια κατάσταση ομηρίας. Αυτοί που φαίνεται να έχουν περισσότερες και καλύτερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν λιγότερες δυσκολίες είναι άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, που βιώνουν καθημερινά άγχος στη ζωή τους, που τείνουν να αλληλεπιδρούν με τους άλλους και που έχουν πλούσιες διαπροσωπικές σχέσεις. Η πραγματικότητα της ομηρίας μας από τον άγνωστο και επικίνδυνο εχθρό που λέγεται COVID-19 επιβεβαιώνει τα παραπάνω.

Σύμφωνα με τον Strentz ο όμηρος προσπαθεί να παραμείνει ουδέτερος παρακάμπτοντας θυμό, φόβο και άγχος. Προσπαθεί να προβλέψει το μέλλον του βρίσκοντας το δικό του σημαντικό λόγο επιβίωσης καθώς αυτό είναι πολύ κρίσιμο για την εξέλιξη της συμπεριφοράς του και της συνολικότερης στάσης του απέναντι στο γεγονός. Διακρίνει δύο κατηγορίες ομήρων: αυτούς που επιβιώνουν και αυτούς που υποκύπτουν. Οι πρώτοι εμπλέκονται σε φυσικές και ψυχικές δραστηριότητες που τους οδηγούν σε μεγαλύτερες και περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης. Έρχονται σε επαφή με άλλους ομήρους, αποφεύγουν να κάνουν κάτι υπερβολικό που θα τους εκθέσει σε κίνδυνο, υπακούουν σε εντολές άλλων, ελέγχουν τη συμπεριφορά τους, συγκεντρώνουν την προσοχή τους στην επιβίωση, χρησιμοποιούν πολύ τη φαντασία και την ονειροπόληση για να αντέχουν τη δυσάρεστη πραγματικότητα, συνάπτουν σχέσεις με άλλους ομήρους, αποδέχονται την παρούσα κατάσταση και προσαρμόζονται σε αυτήν.

Οι δεύτεροι, αυτοί που υποκύπτουν, εμπλέκονται σε φυσικές και ψυχικές δραστηριότητες που αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα να τραυματισθούν ή να σκοτωθούν. Κάνουν οτιδήποτε για να ξεχωρίσουν, δείχνουν φανερά τη δυσαρέσκειά τους προκαλώντας το δράστη ενώ ταυτόχρονα τον παρακαλούν να τους αφήσει να ζήσουν και να δείξει επιείκεια. Αυτό βέβαια εντείνει το άγχος των άλλων ομήρων. Αντί να δουν τα θετικά ζητήματα της κατάστασης επικεντρώνονται στα αρνητικά και βυθίζονται σε μια θέση απόγνωσης και απαισιοδοξίας. Δεν συνδέονται με τους άλλους ομήρους ούτε συνειδητοποιούν ότι είναι θύματα των περιστάσεων. Διαστρεβλώνουν το μέγεθος του κινδύνου για να το αντέξουν με αποτέλεσμα να μην προστατεύονται επαρκώς αλλά και να αποτελούν οι ίδιοι κίνδυνο για τους άλλους.

Ας σκεφτούμε λοιπόν τον COVID-19 ως ένα δράστη που ήρθε ξαφνικά στο σπίτι μας, δηλαδή στη ζωή μας, κι εμείς είμαστε οι όμηροί του. Έτσι όπως συμβαίνει με κάθε δράστη αισθάνεται πολύ δυνατός απέναντι μας και προσπαθεί να ελέγξει τις ζωές μας. Είναι έντονη η ανάγκη του να δεχθεί διαβεβαιώσεις από όλους εμάς ότι τον φοβόμαστε, τον σεβόμαστε και τον ευγνωμονούμε που μας αφήνει ακόμη να ζούμε. Εμείς από την άλλη είμαστε τα θύματά του, οι όμηροι, που παραμένουμε θύματα μιας ψυχολογικής αιχμαλωσίας καθώς η παράλυση που βιώνουμε μας επηρεάζει αρνητικά. Από τη μια αυτός, από την άλλη εμείς.

Τέλος ας φανταστούμε τους γιατρούς, τους νοσηλευτές αλλά και όλους όσους εμπλέκονται στο σχέδιο αντιμετώπισης του COVID-19 ως μια ομάδα διαπραγματευτών που στοχεύουν στην απελευθέρωση και σωτηρία μας. Νιώθουν υπεύθυνοι για το αποτέλεσμα των προσπαθειών και αυτό γίνεται εντονότερο όταν ο απολογισμός κάθε μέρας τους βρίσκει με δυσάρεστα αποτελέσματα. Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνούμε είναι αυτό που τονίζει ο Ochberg για τη σχέση μεταξύ ομήρων και αστυνομικών. Υποστηρίζει ότι καθ' όλη τη διάρκεια μιας ομηρίας τα όπλα των αστυνομικών είναι εξίσου στραμμένα προς τους ομήρους όπως και προς το δράστη. Οι όμηροι δυσκολεύονται να τους εμπιστευθούν και φοβούνται πως μπορεί να γίνει ένα λάθος είτε από τη μεριά του δράστη (π.χ. να ξεγελάσει τους αστυνομικούς αλλάζοντας ρούχα) είτε από τη μεριά των αστυνομικών (π.χ. να πυροβολήσουν κατά λάθος έναν όμηρο) με συνέπεια να χάσουν τη ζωή τους.

Υ.Γ. Αγαπητέ αναγνώστη αυτού του άρθρου θα ήθελα να σκεφτείς τι τύπος ομήρου είσαι εσύ. Ανήκεις σε αυτούς που θα επιβιώσουν ή σε αυτούς που θα υποκύψουν τελικά; Μήπως τα βάζεις κι εσύ με τους ανθρώπους που προσπαθούν να σε βοηθήσουν εφαρμόζοντας μέτρα και δίνοντας εντολές για την ασφάλεια σου; Κι αν σου είναι δύσκολο να τους εμπιστευθείς μήπως ήρθε η ώρα να αναλογιστείς αν τελικά είσαι κι εσύ το ίδιο επικίνδυνος με το δράστη καθώς βάζεις σε κίνδυνο τους δικούς σου ανθρώπους πέρα από σένα; Κι όσο για τον αόρατο και ύπουλο εχθρό που ήρθε με σκοπό να ικανοποιήσει τα αιτήματά του, σκέψου πως όσο καλύτερα συνεργαστείς με τους υπόλοιπους ομήρους - τους συνανθρώπους σου - αλλά και με τους διαπραγματευτές, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να αδρανοποιήσετε όλοι μαζί τη δράση του COVID-19 ακινητοποιώντας τον και μηδενίζοντας τη δράση του.