Τι είναι οι ηλεκτρολύτες;
Στον ανθρώπινο οργανισμό οι πιο σημαντικοί ηλεκτρολύτες είναι το νάτριο, το κάλιο, το ασβέστιο, το χλώριο, το μαγνήσιο, το διττανθρακικό και το φωσφορικό άλας. Αποτελούν ιχνοστοιχεία των υγρών του σώματος τα οποία βρίσκονται σε ελεύθερη μορφή ιόντων, ηλεκτρικά φορτισμένα σωματίδια είτε με θετικό (+) ή αρνητικό (-) φορτίο.
Ποιές είναι οι δράσεις των ηλεκτρολυτών;
Συμμετέχουν σε πολλές βιοχημικές αντιδράσεις και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παραγωγή ενέργειας καθώς και στην επιβίωση των κυττάρων. Η διατήρηση του ισοζυγίου των υγρών του οργανισμού είναι πολύ σημαντική για τη λειτουργία των κυττάρων και καθορίζεται από ορμόνες που παράγονται στα νεφρά, τα επινεφρίδια και την υπόφυση όπως η αλδοστερόνη, η αντιδιουρητική ορμόνη, η ρενίνη και αγγειοτενσίνη. Αποτελεί μια πολύπλοκη διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει το αίσθημα της δίψας, το ρυθμό εφίδρωσης και ούρησης καθώς και την πέψη των τροφών.
Οι βασικότερες λειτουργίες των ηλεκτρολυτών στον οργανισμό είναι :
Αιτίες διαταραχής ηλεκτρολυτών
Αίτια διαταραχής ηλεκτρολυτών αποτελούν καταστάσεις όπου υπάρχει μειωμένη πρόσληψη ή αυξημένη απώλεια ηλεκτρολυτών, καθώς και ορισμένες παθολογικές καταστάσεις που διαταράσσουν το σύστημα ισορροπίας των υγρών του σώματος. Οι πιο συχνές αιτίες είναι:
Ποιά είναι τα συμπτώματα έλλειψης ηλεκτρολυτών;
Τα συμπτώματα διαταραχής ηλεκτρολυτών μπορεί να διαφοροποιούνται ανάλογα το ιχνοστοιχείο – ηλεκτρολύτη, τα επίπεδα του οποίου έχουν διαταραχθεί. Συμπτώματα σοβαρής έλλειψης ηλεκτρολυτών μπορεί να είναι αδυναμία, μυϊκός σπασμός, καρδιακή αρρυθμία, αλλαγή της αρτηριακής πίεσης, σύγχυση, μούδιασμα, νευρικές διαταραχές, ακόμη και επιληπτικές κρίσεις.
Μερική έλλειψη ηλεκτρολυτών πολλές φορές δεν έχει έντονα συμπτώματα με αποτέλεσμα να διαφεύγει της προσοχής. Μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν τα άτομα που αθλούνται, οι υπερήλικες καθώς και όσοι έχουν παρατεταμένα διάρροια ή εμετό. Συγκεκριμένα για τους αθλούμενους, μπορεί να παρατηρηθεί μειωμένη αθλητική απόδοση, κούραση και νωθρότητα, συμπτώματα τα οποία οφείλονται σε κακή ενυδάτωση κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος της άσκησης.
Διαλύματα ηλεκτρολυτών
Η έλλειψη ηλεκτρολυτών αντιμετωπίζεται με χορήγηση διαλύματος ηλεκτρολυτών, παρουσία ή μη υδατανθράκων ανάλογα για ποιόν προορίζονται. Τα διαλύματα ηλεκτρολυτών διακρίνονται ανάλογα με την ωσμωτικότητά τους , δηλαδή, τη συγκέντρωση των διαλυμένων ουσιών σε ορισμένο όγκο υγρού, σε σχέση με την αντίστοιχη ωσμωτικότητα των υγρών του σώματος.
Δεν υπάρχει ομοφωνία ποια διαλύματα απορροφώνται καλύτερα και προσφέρουν βέλτιστη ενυδάτωση. Ωστόσο, τα υπότονα και ισότονα διαλύματα προτιμώνται σε σχέση με τα υπέρτονα, ειδικά στους αθλητές.
Μορφές ηλεκτρολυτών
Διατίθενται σε μορφή σκόνης, τζελ ή σε αναβράζοντα δισκία. Υπάρχουν σε διάφορες γεύσεις καθώς και σε φόρμουλες με υδατάνθρακες, καφεΐνη, guarana και βιταμίνες.
Αποκατάσταση ηλεκτρολυτών
Η αντιμετώπιση μιας ανισορροπίας ηλεκτρολυτών περιλαμβάνει είτε την αποκατάσταση των επιπέδων, εάν είναι πολύ χαμηλή, είτε τη μείωση των υψηλών επιπέδων. Εάν τα επίπεδα είναι πολύ υψηλά, η θεραπεία θα εξαρτηθεί από την αιτία της περίσσειας ηλεκτρολυτών.
Τα χαμηλά επίπεδα κανονικά αντιμετωπίζονται με τη συμπλήρωση διαλύματος ηλεκτρολυτών. Ο τύπος της θεραπείας θα εξαρτηθεί από τη σοβαρότητα της ανισορροπίας. Τις περισσότερες φορές η έλλειψη υποκαθίσταται απλώς με τη χορήγηση συμπληρώματος ηλεκτρολυτών, χωρίς να απαιτείται ιατρική παρακολούθηση.
Εάν τα συμπτώματα είναι σοβαρά ή δεν υποχωρούν με τη χορήγηση συμπληρώματος ηλεκτρολυτών, τότε ενδεχομένως χρειαστεί το άτομο να νοσηλευτεί ή να αναζητήσει ιατρική βοήθεια. Ζωτικής σημασίας είναι η αποφυγή και θεραπεία της αφυδάτωσης κυρίως στα παιδιά, τις εγκύους και τους ηλικιωμένους.
Ηλεκτρολύτες και διάρροια
Σε περιπτώσεις διάρροιας (π.χ. ταξιδιωτική διάρροια), υπάρχει αυξημένη απώλεια υγρών, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται το ισοζύγιο ηλεκτρολυτών στο σώμα. Συστήνεται η λήψη ηλεκτρολυτών για την αποκατάσταση των επιπέδων τους καθώς και την καλύτερη απορρόφηση νερού από το γαστρεντερικό σωλήνα. Συνδυάζονται με αντιδιαρροϊκά φάρμακα. Να αποφεύγονται τα υπέρτονα διαλύματα, καθώς μπορεί να επιτείνουν τη διάρροια και την αφυδάτωση.
Ηλεκτρολύτες και εμετός
Σε περιπτώσεις παρατεταμένου εμετού, αυξάνεται ο κίνδυνος αφυδάτωσης και διαταραχής των επιπέδων ηλεκτρολυτών στο σώμα. Καθώς η πρόσληψη υγρών είναι περιορισμένη συστήνεται η λήψη διαλύματος ηλεκτρολυτών σε μικρές γουλιές σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Ηλεκτρολύτες και γαστρεντερίτιδα
Η γαστρεντερίτιδα αποτελεί μια ιογενή ή βακτηριακή μόλυνση η οποία χαρακτηρίζεται από διάρροια ή/και εμετό. Συστήνεται η λήψη πολλών υγρών σταδιακά μέσα στη ημέρα σε μικρές γουλιές με σκοπό τη σταδιακή επανυδάτωση του σώματος. Η λήψη ηλεκτρολυτών είναι απαραίτητη εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν μέσα στις πρώτες 2 ημέρες, καθώς και σε περιπτώσεις παιδιών, εγκύων και υπερήλικων. Συστήνεται η λήψη υπότονων ή ισότονων διαλυμάτων ηλεκτρολυτών, ειδικά εάν υπάρχει διάρροια.
Ηλεκτρολύτες και άσκηση
Η λήψη ηλεκτρολυτών είναι άκρως απαραίτητη για την αποφυγή αφυδάτωσης σε αθλήματα μεγάλης διάρκειας ή έντασης, ή σε άτομα που αθλούνται σε ακραίες καιρικές συνθήκες (π.χ. πολύ ζέστη). Η λήψη νερού δεν είναι εφικτή σε μεγάλες ποσότητες κατά τη διάρκεια της άσκησης και από μόνη της δεν επαρκεί για την ενυδάτωση του οργανισμού και την αποκατάσταση των χαμένων ηλεκτρολυτών. Για το λόγο αυτό συστήνεται η λήψη διαλύματος ηλεκτρολυτών με υδατάνθρακες (δεξτρόζη ή γλυκόζη) καθώς και κατάλληλη διατροφή πριν , κατά τη διάρκεια και μετά από έναν αγώνα. Συστήνεται η λήψη υπότονων ή ισότονων διαλυμάτων ηλεκτρολυτών για καλύτερη ενυδάτωση.
Του αρθογράφου
Η καρδιοαναπνευστική άσκηση η οποία αυξάνει τους παλμούς, δυναμώνει τους μύες και προκαλεί εφίδρωση είναι ένα από τα καλύτερα φάρμακα για τη συνολική υγεία.
Η προπόπονηση με βάρη διευκολύνει την απώλεια βάρους, αυξάνει τη μυϊκή μάζα, τονώνει τον μεταβολισμό, ενισχύει τα οστά και προάγει τη συνολική υγεία
Ερευνητές ανακάλυψαν ότι η φυσική κατάσταση είναι εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας πρόβλεψης της μελλοντικής υγείας για τους ηλικιωμένους ανθρώπους
