Ο διαβήτης είναι μια χρόνια πάθηση που εμφανίζεται όταν το σώμα δεν μπορεί να παράξει επαρκή ποσότητα ινσουλίνης ή δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας και είναι απαραίτητη για την μεταφορά της γλυκόζης (σάκχαρο) από το αίμα στο εσωτερικό των κυττάρων του σώματος, οπού και χρησιμοποιείται για ενέργεια. Απουσία ινσουλίνης, το σάκχαρο συγκεντρώνεται στην κυκλοφορία του αίματος.

Όταν η ινσουλίνη λείπει ή δεν λειτουργεί σωστά, τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα αυξάνονται (φαινόμενο: υπεργλυκαιμία) και μπορούν να προκαλέσουν βλάβη σε πολλούς ιστούς του σώματος, οδηγώντας σε εκφυλιστικές και επικύνδυνες για τη ζωή επιπλοκές. 

Οι τύποι διαβήτη είναι οι εξής:

ΠΡΟΔΙΑΒΗΤΗΣ

Η πάθηση, κατά την οποία τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα είναι υψηλότερα από το φυσιολογικά, αλλά όχι αρκετά υψηλά ώστε να πληρούν το επίπεδο για τη διάγνωση διαβήτη, ονομάζεται προδιαβήτης.

Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης αίματος, μετά την κατανάλωση κάποιου γεύματος, οφείλονται σε Διαταραγμένη Ανοχή στη Γλυκόζη (Δ.Α.Γ.) ενώ τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης αίματος, μετά την παρέλευση 8 ή περισσότερων ωρών από την τελευταία κατανάλωση τροφής, ονομάζονται Διαταραγμένη Γλυκόζη Νηστείας (Δ.Γ.Ν.).

Ο προδιαβήτης ενέχει υψιλότερο κίνδυνο ανάπτυξης Διαβήτη Τύπου 2 και άλλων καρδιακών παθήσεων. Ο προδιαβήτης επίσης σχετίζεται με την παχυσαρκία (ιδιαίτερα γύρω από την κοιλιακή χώρα ή τα εσωτερικά όργανα), με μη φυσιολογική ποσότητα χοληστερόλης, και/ή λίπους στο αίμα (γνωστή ως δυσλιπιδαιμία), και με την υψηλή πίεση αίματος.

Για την πρόληψη ή την καθυστέρηση της ανάπτυξης διαβήτη Τύπου 2, συνιστάται τα άτομα με προδιαβήτη να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους. Αρχικά με υιοθέτηση υγιεινότερων διατροφικών συνηθειών, απώλεια βάρους κατά 7% και αύξηση της σωματικής τους δραστηριότητας σε τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης σωματικής δραστηριότητας, όπως το περπάτημα, εβδομαδιαίως. Επίσης τα άτομα που πάσχουν απο προδιαβήτη χρειάζεται να προγραμματίζουν ετήσια check-up για να ελέγχουν τα επίπεδα της γλυκόζης. Κάποια φαρμακευτική αγωγή, μπορεί επίσης να συνταγογραφηθεί, προκειμένου να βοηθήσει στη βελτίωση της ανοχής στη γλυκόζη.

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 1

Ο διαβήτης τύπου 1, ο παλαιότερα επονομαζόμενος ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης ή νεανικός διαβήτης συνήθως εκδηλώνεται σε παιδιά ή νεότερους ενήλικες, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Περίπου 5% - 10% των ατόμων με διαβήτη πάσχουν από διαβήτη τύπου 1. 

Στο Διαβήτη Τύπου 1 το σώμα δεν μπορεί πλέον να παράξει την απαραίτηττη ποσότητα ινσουλίνης καθώς το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα κύτταρα που παράγουν την ινσουλίνη στο πάγκρεας, με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος διαβητικής κετοξέωσης που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης.

Τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη Τύπου 1, χρειάζεται να λαμβάνουν καθημερινά ινσουλίνη, προκειμένου να διαχειρίζονται τα επίπεδα σακχάρου στο αίματ τους. Ακόμη η τήρηση ενός πλάνου υγιεινών γευμάτων και ενός προγράμματος σωματικής δραστηριότητας συμβάλλει σημαντικά στη διαχείρηση του διαβήτη. Η τακτική παρακολούθηση και ο έλεγχος του σακχάρου αίματος, δίνει τις πληροφορίες που χρειάζεται, προκειμένου τα άτομα που πάσψουν απο διαβήτη τύπου 1 σε συνεργασία με την ομάδα φροντίδας της υγείας τους, να καταφέρουν να παραμείνουν υγιείς.

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 2

Ο διαβήτης τύπου 2, παλαιότερα επονομαζόμενος ενήλικος διαβήτης ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος σακχαρώδης διαβήτης, αποτελεί την πιο κοινή μορφή διαβήτη. Περίπου 90% - 95% των ατόμων με διαβήτη πάσχουν από διαβήτη τύπου 2.

Στο Διαβήτη Τύπου 2, το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή το σώμα παρουσιάζει αντίσταση σε αυτή, με αποτέλεσμα η ινσουλίνη να μην μπορεί πλέον να λειτουργήσει σωστά. Εάν αυτή η κατάσταση συνεχιστεί γι αρκετό χρονικό διάστημα υπάρχει ο κίνδυνος τα επίπεδα της ινσουλίνης να πέσουν χαμηλά και να μην είναι πλέον αποτελεσματικά.

Ο διαβήτης τύπου 2 εκδηλώνεται πιο συχνά σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό διαβήτη ("γενετική προδιάθεση"), αλλά μπορεί και να είναι αποτέλεσμα υπερβολικού βάρους και απουσίας σωματικής δραστηριότητας, και συνήθως εκδηλώνεται σε ενήλικες. Ωστόσο, ένας αυξανόμενος αριθμός παιδιών και εφήβων έχει διαγνωσθεί με διαβήτη Τύπου 2, κατά τα τελευταία χρόνια.

Τα συμπτώματα του διαβήτη είναι συχνά λιγότερο εμφανή σε άτομα με διαβήτη τύπου 2, από ότι σε άτομα με διαβήτη τύπου 1. Πολλά άτομα με διαβήτη τύπου 2 δεν εκδηλώνουν κανένα σύμπτωμα, και μπορεί να μη διαγνωσθούν για πολλά χρόνια. Ως αποτέλεσμα, δυστυχώς, κάποιες φορές τα άτομα παρουσιάζουν επιπλοκές του διαβήτη, κατά τη στιγμή της διάγνωσης.

Οι τροφές, η σωματική δραστηριότητα και η φαρμακευτική αγωγή επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης αίματος. Ο έλεγχος των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα (αυτοπαρακολούθηση γλυκόζης αίματος, SMBG) βοηθά στην διαχείρηση της πάθηση. Ακόμη, η παρακολούθηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα μπορεί να καθοδηγήσει στην πραγματοποίηση αλλαγών στο πλάνο γευμάτων, στη σωματική δραστηριότητα αλλά και στη φαρμακευτική αγωγή (λήψη αντιδιαβητικών ή ινσουλίνης), θα βοηθήσουν να διατηρηθούν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα εντός του στοχευόμενου εύρους τιμών. Το άτομο που πάσχει από διαβήτη τύπου 2 θα πρέπει να συμβουλεύεται την ομάδα φροντίδας της υγείας του για το προσωπικό στοχευόμενο εύρος τιμών γλυκόζης αίματος αλλά και για οποιαδήποτε πραγματοποίηση αλλαγής στη θεραπεία του.

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης (Σ.Δ.Κ.) είναι η υψηλή γλυκόζη αίματος που εντοπίζεται μέσω εξέτασης πρώτη φορά κατά τη διάρκεια κυρίως του 2ου ή 3ου τριμήνου (24η με 28η εβδομάδα κύησης) της εγκυμοσύνης. Ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης εκδηλώνεται σε περίπου 7% του συνόλου των κυήσεων, και είναι επικίνδυνος για τη μητέρα και για το έμβρυο.

Συνήθως δεν αφορά προϋπάρχοντα διαβήτη τύπου 1 ή 2 και τα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος τείνουν να επανέρχονται στα φυσιολογικά, μετά τη γέννηση του βρέφους. Ωστόσο, γυναίκες που εκδήλωσαν Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης (ΣΔΚ) είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν διαβήτη Τύπου 2, οπότε θα πρέπει να εξετάζεστε για προδιαβήτη ή διαβήτη Τύπου 2, κάθε τρία χρόνια μετά τον τοκετό.

Ο Σ.Δ.Κ. αντιμετωπίζεται συνήθως με παρακολούθηση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα και με προσεκτική τήρηση του προγραμματος αντιμετώπισης που έχει καταρτίσει ο γιατρός, το οποίο κυρίως περιλαμβάνει αλλαγές του τρόπου ζωής σε συνδυασμό με ένα πλάνο υγιεινών γευμάτων και σε κάποιες περιπτώσει και χορήγηση ινσουλίνης.

Πηγή 1: American Diabetes Association. Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care January 2012 vol. 35 no. Suppl.1, S64-S71

Πηγή 2: American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes. Diabetes Care 2013;vol. 36 no. Suppl.1, S4-S10