Ερευνητές από το Αντικαρκινικό Ινστιτούτο του Σάο Πάολο στη Βραζιλία (ICESP) χρησιμοποίησαν έναν γενετικά τροποποιημένο ιό για να καταστρέψουν, μέσω μιας απλής ένεσης, τα καρκινικά κύτταρα που υπήρχαν σε ποντίκια με καρκίνο του προστάτη. Όπως αποδείχθηκε, επίσης, ο ιός έκανε τα καρκινικά κύτταρα πιο ευαίσθητα στη χημειοθεραπεία, σταματώντας την εξέλιξη των όγκων και σε κάποιες περιπτώσεις εξαλείφοντάς τους εντελώς.

Τα αποτελέσματα αυτά προέκυψαν από τη μελέτη με επικεφαλής τον Bryan Eric Strauss του ICESP που δημοσιεύθηκε στο Gene Therapy.

«Χρησιμοποιήσαμε ένα συνδυασμό γονιδιακής θεραπείας και χημειοθεραπείας, προκειμένου να πολεμήσουμε τον καρκίνο του προστάτη στα ποντίκια. Επιλέξαμε, λοιπόν, το όπλο που θεωρήσαμε πως θα λειτουργήσει καλύτερα ως κατασταλτικός παράγοντας του όγκου», σημείωσε ο Δρ. Strauss, αναφερόμενος στο p53, ένα γονίδιο που ελέγχει σημαντικές πτυχές του κυτταρικού θανάτου και βρίσκεται τόσο στα τρωκτικά όσο και στους ανθρώπους.

Κατά τη διάρκεια της μελέτης στο εργαστήριο, το γονίδιο εισήχθη μέσα στον γενετικό κώδικα ενός αδενοϊού και στη συνέχεια ο τροποποιημένος αυτός ιός εγχύθηκε απευθείας στους όγκους των ποντικιών.

Στα πειράματα χρησιμοποιήθηκαν διάφορες ομάδες τρωκτικών, που είχαν εμβολιαστεί με καρκινικά κύτταρα του προστάτη. Για να εξακριβώσουν, λοιπόν, την αποτελεσματικότητα της γονιδιακής θεραπείας, οι ερευνητές χορήγησαν έναν άσχετο ιό σε μια ομάδα και τη χρησιμοποίησαν ως δείγμα ελέγχου. Η δεύτερη ομάδα έλαβε ιό μόνο με το p53, η τρίτη ομάδα μόνο με τη δραστική ουσία καμπαζιταξέλη και η τέταρτη ένα συνδυασμό του φαρμάκου και του ιού.

Όταν τα καρκινικά κύτταρα μολύνθηκαν από τον τροποποιημένο ιό, αυτός εισέβαλε στον κυτταρικό πυρήνα, όπου δρουν τα γονίδια, και προκάλεσε κυτταρικό θάνατο. Το γονίδιο p53 αποδείχθηκε, λοιπόν, εν μέρει αποτελεσματικό στην πρόκληση του κυτταρικού θανάτου του καρκίνου του προστάτη.

«Οι μεμονωμένες θεραπείες με το p53 ή την καμπαζιταξέλη είχαν ένα μέτριο αποτέλεσμα όσον αφορά στον έλεγχο της ανάπτυξης του όγκου. Ο συνδυασμός τους όμως είχε εντυπωσιακό αποτέλεσμα, αναστέλλοντας εντελώς τους όγκους», σημειώνει σχετικά ο Δρ. Strauss.

Τα πειράματα απέδειξαν ότι ο τροποποιημένος ιός προκάλεσε τον θάνατο των καρκινικών κυττάρων που μόλυνε, με το συσχετισμό μεταξύ του φαρμάκου και της γονιδιακής θεραπείας να συντελεί στον πλήρη έλεγχο της ανάπτυξης του όγκου. «Με άλλα λόγια, παρατηρήσαμε μια πρόσθετη ή ακόμα και συνεργιστική αλληλεπίδραση. Μπορούμε, επίσης, να υποθέσουμε ότι ο ιός με το γονίδιο p53 έκανε τα καρκινικά κύτταρα πιο ευαίσθητα στη δράση της χημειοθεραπείας», σχολίασε επίσης ο Δρ. Strauss.

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι όγκοι μπορούν να ελεγχθούν με επιτυχία χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τη χημειοθεραπεία, ωστόσο οι υψηλές δόσεις που απαιτούνται σε μια τέτοια περίπτωση ενδεχομένως να έχουν σημαντικές παρενέργειες, όπως η λευκοπενία, έναν ανασταλτικό παράγοντα που προκαλεί ζημιά στο ανοσοποιητικό σύστημα.

Ανοσοποιητικό σύστημα

Η καταστροφή των καρκινικών κυττάρων με το p53 δεν εγγυάται ότι όλα τα καρκινικά κύτταρα, ανάμεσα στα οποία και οι μεταστάσεις, θα εξαλειφθούν. Η απάντηση στο ζήτημα αυτό είναι η διέγερση της ανοσολογικής αντίδρασης του οργανισμού, όπως αναφέρουν οι ερευνητές.

Σύμφωνα με τον Δρ. Strauss, αν ο συνδυασμός του p53 και της καμπαζιταξέλης δεν αποδειχθεί ικανός για την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος, μπορεί να εξεταστεί η χρήση ενός δεύτερου γονιδίου επιπλέον του p53, αυτό της ιντερφερόνης-β που επιλέχθηκε για τον ρόλο-κλειδί που παίζει στο ανοσοποιητικό σύστημα. Οι ιντερφερόνες είναι πρωτεΐνες που παράγονται από τα λευκοκύτταρα και τους ινοβλάστες και παρεμβαίνουν στην αντιγραφή μυκήτων, ιών, βακτηριδίων και καρκινικών κυττάρων, ενώ ταυτόχρονα διεγείρουν τις αμυντικές λειτουργίες άλλων κυττάρων.