Εισαγωγή

Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (ΔΑ) είναι μια συχνή επιπλοκή του διαβήτη και η πρώτη αίτια τύφλωσης στον δυτικό κόσμο σε ασθενείς παραγωγικής ηλικίας. Προσβάλλει συνήθως άτομα που έχουν αρρύθμιστο διαβήτη για αρκετά χρόνια. Αν παραμείνει χωρίς θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση. Ο κίνδυνος ανάπτυξης ΔΑ σχετίζεται με την ηλικία, την υψηλή αρτηριακή πίεση, τη διάρκεια και ρύθμιση του διαβήτη. Συστήνεται όλοι οι διαβητικοί ασθενείς να εξετάζονται τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο από οφθαλμίατρο.

Η ΔΑ οφείλεται σε βλάβες του εσωτερικού χιτώνα του ματιού, του αμφιβληστροειδή, που προκαλούνται λόγω των υψηλών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Συνήθως περνούν αρκετά χρόνια, ώσπου η ΔΑ να φτάσει σε στάδιο που απειλεί την όραση. Αν δεν αντιμετωπιστεί, η ΔΑ μπορεί σταδιακά να προχωρήσει και να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια όρασης. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ανώμαλα αγγεία μπορεί να αναπτυχθούν στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδή και να αιμορραγούν επανειλημμένα με αποτέλεσμα να μειώνουν την όραση.

Πώς επηρεάζει ο διαβήτης την όραση

Ο αμφιβληστροειδής είναι ο φωτοευαίσθητος χιτώνας στο οπίσθιο τμήμα του ματιού. Μετατρέπει το φως σε ηλεκτρικά σήματα που μεταφέρονται στον εγκέφαλο, όπου μεταφράζονται σε εικόνες, τις οποίες τελικά αντιλαμβανόμαστε. Ο αμφιβληστροειδής αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του οπτικού συστήματος και χρειάζεται συνεχή παροχή αίματος, την οποία λαμβάνει μέσω ενός δικτύου μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων. Με την πάροδο του χρόνου, τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στα αγγεία αυτά.

Τα στάδια της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας (ΔΑ) είναι τα εξής:

Α. Μη παραγωγική ΔΑ, που χαρακτηρίζεται από την παρουσία μικροανευρυσμάτων, μικροαιμορραγιών και εξιδρωμάτων στον αμφιβληστροειδή. Διαχωρίζεται σε ήπια, μετρίου βαθμού και σοβαρή.

Β. Παραγωγική ΔΑ, όπου ουλώδης ιστός και ανώμαλα νεοαγγεία αναπτύσσονται στον αμφιβληστροειδή και μπορούν να οδηγήσουν σε αιμορραγία, αποκόλληση αμφιβληστροειδούς και απώλεια όρασης.

Διαβητική ωχροπάθεια: Σε μερικές περιπτώσεις, τα αγγεία της ωχράς κηλίδας («του κέντρου της όρασης») μπορεί να διαρρέουν ή να αποφραχθούν. Σε αυτήν την περίπτωση, μπορεί να επηρεαστεί σοβαρά η όραση και να χρειαστεί συχνή παρακολούθηση από οφθαλμίατρο ή κάποια θεραπευτική αντιμετώπιση.

Κινδυνεύω από διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια;

Όλοι όσοι πάσχουν από ΣΔ τύπου Ι ή ΙΙ μπορεί να αναπτύξουν διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο είναι:

• Η διάρκεια του ΣΔ

• Τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα

• Η μη ρυθμισμένη αρτηριακή πίεση

• Υψηλά επίπεδα χοληστερόλης

• Η εγκυμοσύνη

Οι παρακάτω παράγοντες μπορεί να συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης ή επιδείνωσης της ΔΑ:

• Έλεγχος του σακχάρου αίματος, της αρτηριακής πίεσης και επιπέδων χοληστερόλης

• Τακτικός προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος

• Έγκαιρη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας σε περίπτωση μεταβολής της όρασης

• Ισορροπημένη δίαιτα, σωματική άσκηση, διακοπή καπνίσματος

Συμπτώματα διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας

Η ΔΑ συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα στα αρχικά της στάδια, αν και πρώιμα σημεία μπορούν να παρατηρηθούν από τον οφθαλμίατρο.

Επικοινωνήστε με οφθαλμίατρο αν παρατηρήσετε:

• Σταδιακή επιδείνωση της όρασης

• Αιφνίδια απώλεια όρασης

• Μυιοψίες (μυγάκια)

• Θολή όραση

• Πόνο και κόκκινο μάτι

Τα συμπτώματα αυτά δεν σχετίζονται απαραίτητα με τη ΔΑ, αλλά είναι σημαντικό να ελεγχθούν άμεσα.

Προληπτικός έλεγχος

Η ΔΑ συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα στα αρχικά της στάδια και μπορεί να προκαλέσει μόνιμη τύφλωση αν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Αντίθετα, ο προληπτικός έλεγχος μπορεί να εντοπίσει την παρουσία της ΔΑ σε πρώιμο στάδιο, πριν προκαλέσει συμπτώματα στον ασθενή. Η έγκαιρη θεραπεία μπορεί να αποτρέψει ή να περιορίσει την απώλεια όρασης. Συστήνεται όλοι οι διαβητικοί ασθενείς να εξετάζονται τουλάχιστον μια φορά το χρόνο από οφθαλμίατρο.

Θεραπεία της ΔΑ

Συνήθως η ΔΑ απαιτεί θεραπεία όταν φτάσει σε προχωρημένα στάδια, οπότε απειλεί την όραση, δηλαδή σε περίπτωση παραγωγικής ΔΑ ή διαβητικής ωχροπάθειας. Ο έλεγχος του σακχάρου αίματος είναι απαραίτητος σε όλα τα στάδια της ΔΑ.
Τα βασικά είδη θεραπείας της προχωρημένης ΔΑ περιλαμβάνουν:

Laser: 
Το laser χρησιμοποιείται για να καταπολεμήσει τα παθολογικά νεοαγγεία στον αμφιβληστροειδή, καθώς αυτά μπορεί να αιμορραγήσουν. Η θεραπεία αυτή μπορεί να σταματήσει περαιτέρω επιδείνωση της ΔΑ, αν και συνήθως δε βελτιώνει την όραση. Μπορεί να χρειαστούν πάνω από 1 συνεδρίες για να ολοκληρωθεί το laser, αλλά δεν απαιτείται νοσηλεία σε νοσοκομείο.

Ενδοϋαλοειδικές εγχύσεις: 
Αυτές περιλαμβάνουν την έγχυση παραγόντων anti-VEGF ή στεροειδών μέσα στον οφθαλμό, με στόχο την υποχώρηση του οιδήματος της ωχράς κηλίδας και την αποτροπή ανάπτυξης νεοαγγείων. Μπορούν να σταματήσουν την επιδείνωση της ΔΑ, αλλά και να βελτιώσουν την όρασή σας. Αρχικά οι εγχύσεις είναι μηνιαίες, ενώ όταν η όραση αρχίσει να σταθεροποιείται μπορεί να πραγματοποιούνται λιγότερο συχνά ή και να διακοπούν.

Χειρουργική αντιμετώπιση: 
Η χειρουργική αντιμετώπιση ονομάζεται βιτρεκτομή και περιλαμβάνει την αφαίρεση του υαλοειδούς, του gel που υπάρχει στο οπίσθιο μέρος του οφθαλμού. Η επέμβαση αυτή μπορεί να χρειαστεί α) όταν υπάρχει μεγάλη αιμορραγία στο υαλοειδές ή β) όταν υπάρχει εκτεταμένος ουλώδης ιστός που μπορεί να προκαλέσει ή έχει προκαλέσει αποκόλληση αμφιβληστροειδούς. Συνήθως, πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία.