Οι αμυγδαλές βρίσκονται στο δεξιό και το αριστερό τοίχωμα του φάρυγγα, έχουν σχήμα λιγότερο ή περισσότερο μεγάλο και στρογγυλό, και είναι άλλοτε λείες και άλλοτε σαν να έχουν ρωγμές. Μερικές φορές όμως πρήζονται ως αποτέλεσμα της αμυγδαλίτιδας, η οποία προσβάλλει πιο συχνά τα παιδιά.

Η αμυγδαλίτιδα (φλεγμονή των αμυγδαλών) είναι βακτηριακή ή ιογενής λοίμωξη και προκαλεί πόνο στο λαιμό. Η βακτηριακή αμυγδαλιτιδα είναι πιο δύσκολη περίπτωση και η θεραπεία απαιτεί αντιβιοτικά ενώ η ιογενής έχει ήπια συμπτώματα και η αντιμετώπιση είναι πολύ πιο εύκολη.

Πριν την θεραπεία με αντιβιοτικά, η αμυγδαλίτιδα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει σε ρευματικό πυρετό ή σε σπειραματονεφρίτιδα αλλά σήμερα δεν είναι επικίνδυνη ασθένεια.

Εξαιτίας της ενεργού συμμετοχής τους στο σχηματισμό αντισωμάτων, στην παιδική ηλικία οι αμυγδαλές έχουν πάντα πολύ μεγάλο μέγεθος (στη συνέχεια μικραίνουν αλλά δεν εξαφανίζονται). Τόσο πολύ μάλιστα, που μπορεί να ενωθούν στο κέντρο του φάρυγγα ή να αγγίξουν τη σταφυλή στον ουρανίσκο. Κάτι τέτοιο όμως σπάνια προκαλεί δυσκολίες στην κατάποση.

Καθώς οι αμυγδαλές συνιστούν μία από τις πρώτες αμυντικές θέσεις για την προστασία του σώματος ενάντια σε λοιμογόνους παράγοντες, συμμετέχουν σχεδόν σε όλες τις μολύνσεις της ανώτερης αναπνευστικής οδού. Τα αντιγόνα των μικροβίων «συλλαμβάνονται» από τις αμυγδαλές, μέσα στις οποίες αρχίζει το σώμα να σχηματίζει τις δικές του αμυντικές δυνάμεις (αντισώματα) ως προστασία από περαιτέρω μολύνσεις.

Αμυγδαλίτιδα

Στην περίπτωση της αμυγδαλίτιδας, οι αμυγδαλές γίνονται κατακόκκινες, ενίοτε διαφανείς κόκκινες, και πρήζονται. Στην επιφάνεια τους σχηματίζονται συχνά γλοιώδη ή υποκίτρινα επιχρίσματα που μπορεί να φαίνονται σαν στίγματα ή να καλύπτουν και ολόκληρη την επιφάνεια. Αυτά ενδέχεται να είναι εξιδρώματα των αμυγδαλών ή εστίες με πύον, από την παρουσία των μικροβιακών παραγόντων που προκαλούν τη νόσο.

Από τη μέρα της μόλυνσης μέχρι την εκδήλωση της νόσου μπορεί να περάσουν μόνο μερικές μέρες αλλά μπορεί να περάσει και διάστημα 2 εβδομάδων.

Η αμυγδαλίτίδα [Angina tonsillaris) είναι μια οξεία πάθηση ολόκληρων των αμυγδαλών και του φαρυγγικού δακτυλίου. Είναι ιογενούς ή βακτηριακής αιτιολογίας και μεταδίδεται με τα σταγονίδια της αναπνοής. Σπανιότερα, η μετάδοση των μικροβίων γίνεται και με αντικείμενα ή τρόφιμα.

Ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνεται σε συνθήκες ασφυκτικής συμβίωσης σε μικρούς χώρους, καθώς και τους μήνες του χειμώνα και της άνοιξης. Συχνότερα προσβάλλονται τα παιδιά του νηπιαγωγείου και της σχολικής ηλικίας.

Η εικόνα της αμιγδαλίτιδας παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες μεταξύ ιογενούς και βακτηριακής προέλευσης, με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολη η διάκριση χωρίς προηγούμενη ταυτοποίηση του αιτίου της λοίμωξης.

Η συνηθέστερη βακτηριακή αιτία είναι ο β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α. Τα βακτήρια αυτά μπορούν να προκαλέσουν οστρακιά.

Όσον αφορά την ιογενή αιτιολογία, συχνότερα υπεύθυνοι είναι οι αδενοϊοί και ο ιός Epstein-Barr (λοιμώδης μονοπυρήνωση).

Η αμυγδαλίτιδα ξεκινάει ξαφνικά με υψηλό πυρετό, αίσθημα κόπωσης, ενοχλήσεις στο λαιμό και στην κατάποση, συχνά ακόμη και με πονοκέφαλο και εμετό. Οι αμυγδαλές είναι κατακόκκινες και διογκωμένες. Η ερυθρότητα μπορεί να επεκταθεί στον ουρανίσκο και στο πίσω τοίχωμα του φάρυγγα. Συχνά, τα παιδιά με αμυγδαλίτιδα έχουν πόνο στο στομάχι.

Στις μικροβιακές αμυγδαλίτιδες μπορεί να δημιουργούνται λευκά ή κιτρινωπά επιχρίσματα, που εμφανίζονται με τη μορφή στιγμάτων ή πλέγματος. Οι λεμφαδένες στις γωνίες της γνάθου είναι πρησμένοι και πονάνε. Ενίοτε η ομιλία του ασθενούς μόλις που ακούγεται.

Σε μια ιογενή αμυγδαλίτίδα έρχεται να προστεθεί συχνά και μια φλεγμονή των βλεννογόνων των ανώτερων αεραγωγών με συνάχι και βήχα. Σε κάποιες περιπτώσεις, εμφανίζεται και βραχνάδα.

Αντιμετώπιση

Για τη δυσκολία στην κατάποση δώστε στο παιδί σας χλιαρό τσάι (κυρίως χαμομήλι ή φασκόμηλο) ή αντιμικροβιακά διαλύματα για γαργάρες και δισκία για πιπίλισμα. Αν το παιδί παρουσιάζει πυρετό, μπορείτε να του χορηγήσετε αντιπυρετικό υπόθετο ή σιρόπι, καθώς έτσι θα ανακουφιστούν ταυτόχρονα οι πόνοι.

Το παιδί σας δεν είναι απαραίτητο να φάει, αλλά θα πρέπει οπωσδήποτε να καταναλώνει πολλά υγρά κατά προτίμηση, χλιαρό τσάι με λίγη ζάχαρη ή χλιαρό ζωμό κότας χωρίς λιπαρά.Ένα καλό μέσο ανακούφισης είναι και η εφαρμογή θερμών επιθεμάτων στο λαιμό για την υποστήριξη και επιτάχυνση της θεραπείας.

Στην περίπτωση των ενοχλήσεων στο λαιμό, ο γιατρός θα πάρει ένα φαρυγγικό επίχρισμα για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση και να εφαρμόσει μια στοχευμένη και αποτελεσματική θεραπεία.

Η αντιμετώπιση για την αμυγδαλίτίδα που οφείλεται σε βακτήρια όπως οι στρεπτόκοκκοι είναι η χορήγηση υψηλής δόσης αντιβιοτικού. Ένα 24ωρο μετά την έναρξη της θεραπείας οι ασθενείς δεν μεταδίδουν πια τη νόσο. Ύστερα από 48 ώρες από την αρχή της θεραπείας οι ενοχλήσεις θα πρέπει να είναι παρελθόν. Ωστόσο, ανάλογα με το είδος του, το αντιβιοτικό θα πρέπει να λαμβάνεται για 5 με 10 μέρες ακόμη. Αν τα συμπτώματα της αμυγδαλιτιδας έχουν υποχωρήσει, τότε μπορεί το παιδί 48 ώρες μετά την έναρξη της αντιβιοτικής θεραπείας να πάει και πάλι στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο.

Αν τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να αποτρέψουν τα επανειλημμένα επεισόδια (συχνές υποτροπές) βακτηριακής αμυγδαλίτιδας, τότε είναι απαραίτητη η αφαίρεση με εγχείρηση.

Οι αμυγδαλές θα πρέπει να αφαιρούνται με χειρουργική επέμβαση και στην περίπτωση που η φλεγμονή είναι χρόνια, αν δηλαδή έχουν μετατραπεί οι ίδιες σε εστία ασθένειας στο σώμα. Αυτό μπορεί να συμβεί αν εκεί εγκατασταθούν βακτήρια, από όπου διασκορπίζονται συνεχώς, μέσω μικρότερων ή μεγαλύτερων εστιών με πύον (αποστήματα), στο σώμα.

Η απόφαση για το αν οι αμυγδαλές που έχουν προσβληθεί θα πρέπει να αφαιρεθούν, δηλαδή αν θα πρέπει να γίνει αμυγδαλεκτομή, ανήκει αποκλειστικά και μόνο στο γιατρό. Αν το παιδί σας εκδηλώνει πάνω από 4 με 6 φορές το χρόνο εμπύρετη φλεγμονή στο λαιμό με πύον, θα πρέπει να συζητήσετε με το γιατρό σας το ζήτημα της χειρουργικής επέμβασης. Στην περίπτωση που κριθεί απαραίτητη η αφαίρεση των αμυγδαλών, το παιδί παραμένει για μερικές μέρες στο νοσοκομείο.

Πρέπει να πάτε το παιδί σας στο γιατρό σε κάθε περίπτωση εμπύρετης φλεγμονής των αμυγδαλών για να διαπιστώσει αν αυτή οφείλεται σε ιογενή ή βακτηριακά αιτίες. Το σημαντικό είναι ότι η βακτηριακής αιτίας αμυγδαλίτίδα αντιμετωπίζεται πάντα με αντιβιοτική θεραπεία. Τηρήστε αυστηρά την προτεινόμενη δοσολογία, ώστε στην περίπτωση μιας βακτηριακής λοίμωξης να προφυλάξετε το παιδί σας από πιθανές βαριές επιπλοκές, όπως μια νεφρίτιδα ή ρευματικό πυρετό.