Η Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή ή όπως είναι γνωστή στην παγκόσμια κοινότητα Seasonal Affective Dissorder (SAD > sad = θλιμένος) είναι ένας τύπος κατάθλιψης, μια διαταραχή της διάθεσης που σχετίζεται με την αλλαγή των εποχών, και εμφανίζεται κάθε χρόνο την ίδια περίπου χρονική περίοδο. 

Εάν είστε σαν τους περισσότερους ανθρώπους με SAD, τα συμπτώματα σας αρχίζουν το φθινόπωρο συνεχίζοντας μέχρι και τους χειμερινούς μήνες επηρεάζοντας σημαντικά την διάθεση σας. Ωστόσο υπάρχει και η "καλοκαιρινή κατάθλιψη" που αρχίζει την άνοιξης με καλοκαίρι και τελειώνει το φθινόπωρο, αλλά είναι πιο σπάνια.

ΑΙΤΙΑ

Παρόλο που δε γνωρίζουμε τις ακριβείς αιτίες της Εποχιακής Συναισθηματικής Διαταραχής (SAD), η επιστημονική κοινότητα έχει σχετίσει αυτό το φαινόμενο με τους 3 ακόλουθους παράγοντες:

- Το μειωμένο επίπεδο ηλιακού φωτός κατά τους χειμερινούς μήνες μπορεί να διαταράξει το βιολογικό (εσωτερικό) ρολόι του σώματος μας (κιρκαδικός ρυθμός) και να οδηγήσει σε συναισθηματικές διαταραχές. 

- Οι ορμονικές αλλαγές μπορούν να οδηγήσουν στην εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης αλλά και κόπωσης και αύξησης του βάρους μας. Συγκεκριμένα, η μείωση του επιπέδου της σεροτονίνης, η οποία είναι μια χημική ουσία (νευροδιαβισαστής) του εγκεφάλου που επηρεάζει τη διάθεση, μπορεί παίξει κάποιο ρόλο στη SAD. Από την άλλη η μείωση του επιπέδου της μελατονίνης που μπορεί να διαταράξει την ισορροποία στον οργανισμό μας και να επηρεάσει τα μοτίβα του ύπνου και τη διάθεση μας.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Μερικοί άνθρωποι με SAD εμφανίζουν ήπια συμπτώματα και μπορεί απλά να έχουν περισσότερες "κακές μέρες" και να είναι λίγο πιο ευερέθιστοι. Άλλοι ωστόσο εμφανίζουν πιο σοβαρά συμπτώματα που τους δυσκολεύουν στην καθημερινότητα τους τόσο στις σχέσεις τους τόσο στον προσωπικό όσο και στον επαγγελματικό τομέα. Ακόμη μπορεί να τους οδηγήσουν στην κοινωνική απομόνωση, κατάχρηση ουσιών και αυτοκτονικές τάσεις. Μερικά ακόμα συμπτώματα μπορεί να είναι:

• - αισθήματα κατάθλιψης κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν σε καθημερινή βάση
• - ανησυχιτικά ή υποτονικά συναισθήματα
• - αισθήματα απελπισίας, αυτολύπησης ή ενοχής
• - συχνές σκέψεις για το θάνατο 
• - συμπτώματα μανίας ή υπομανίας (κυρίως σε άτομα με διπολική διαταραχή)

Πιο συγκεκριμένα τα πιο σύνηθη χειμερινά συμπτώματα σχετίζονται με:

• - τον ύπνο καθώς μπορεί να κοιμώμαστε πολλές ώρες
• - την όρεξη που αλλάξει καθώς λαχταράμε περισσότερο τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες
• - την αύξηση βάρους λόγω κακών διατροφικών συνηθειών ή λόγω της απώλειας ενδιαφέρονος για αθλητικές ή άλλες δραστηριότητες που κάποτε το άτομο απολάμβανε
• - την αύξηση της ανάγκης για απομόνωση
• - τη δυσκολία συγκέντρωσης
• - την κούραση και την χαμηλή ενέργεια

ενώ τα καλοκαιρινά συμπτώματα συνήθως περιλαμβάνουν:

• - προβλήματα ύπνου (αϋπνία)
• - κακή όρεξη και απώλεια βάρους
• - άγχος και ταραχή

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Η SAD συνήθως εμφανίζεται σε νεαρότερες ηλικίες και είναι συχνότερη στις γυναίκες απ' ότι στους άνδρες. Επειδή συνδέεται με την έλλειψη φωτός, χώρες με έντονη ηλιοφάνεια όλο το χρόνο τείνουν να εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά SAD. Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής είναι:

- Οικογενειακό Ιστορικό. Τα άτομα με συγγενείς εξ αίματος που πάσχουν από SAD ή άλλη μορφή κατάθλιψης έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν SAD.

- Κατάθλιψη ή Διπολική Διαταραχή. Τα συμπτώματα επιδεινώνονται αυτή την περίοδο περισσότερο σε άτομα που έχουν κατάθλιψη ή διπολική διαταραχή.

- Ισημερινός. Στατιστικά αποδεικνύεται ότι όσο πιο μακριά από τον Ισημερινό μένει ένα άτομο τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να εμφανίσει συμπτώματα SAD. Αυτό μπορεί να οφείλεται ότι στις πιο βόρειες χώρες υπάρχει μεγάλη αλλαγή μεταξύ καλοκαιριού και χειμώνα τόσο στη διάρκεια της μέρας όσο και στην έλλειψη φωτός.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και την ύπαρξη ή μη άλλης μπρφή κατάθλιψης ή διπολικής διαταραχής, συνιστόνται και οι ανάλογες θεραπείες. Συνήθως, για τη θεραπεία της εποχιακής κατάθλιψης χορηγούνται κάποια παραδοσιακά αντικαταθλιπτικά (όπως το Bupropion XL κ.α.) ή συστήνεται η φωτοθεραπεία. Επίσης πολλοί θεράποντες συστήνουν στα άτομα με SAD να βγαίνουν πιο πολύ έξω ειδικά το πρωί για να προσλάβουν περισσότερο φυσικό φως, ή προτείνουν ακόμη το άτομο να σκεφτεί το ενδεχόμενο να μετακομίσει σε μια χώρα με περισσότερη ηλιοφάνεια (όπως η Ελλάδα!).